Zap Suyu'nun Coğrafyası ve Özellikleri
Zap Suyu, Arapça 'el-Zab al-Kabir' ve Kürtçe 'Zey Badinan' adlarıyla da bilinir. Van Doğu Dağları'ndan doğan sular, Başkale Vadisi'nde büyür ve Nehil Çayı gibi kollardan beslenir.
Hakkari kentini geçtikten sonra dar boğazlarla Toroslar'ı aşar. Türkiye içinde 12.695 km² alanın sularını toplar. Kışın debisi azalırken yaz başı taşkınları görülür.
Bazı haritalarda Çığlı Suyu olarak geçer. Küçük Zap ise İran'dan doğup Kerkük civarında Dicle'ye katılır ve petrol bölgelerinden akar.
Doğal ve Kültürel Önemi
Zap Vadisi, Hakkari'nin en büyük akarsuyu olarak doğal güzellikleriyle ünlüdür. Turkey Outdoor kaynaklarına göre vadi, trekking ve kamp için mükemmel bir destinasyon.
Resmi verilere göre içilebilir kalitede su barındırır. Biyoçeşitliliğiyle Munzur Vadisi'ne benzer özellikler taşır ve ekoturizm potansiyeli yüksektir.
Kültürel olarak Vizontele filmindeki şarkıyla popülerleşti. Yerel hikayeler ve şiirler nehirle özdeşleşmiştir.
Günümüz Gelişmeleri ve Etkileri
2025'te İran'ın Küçük Zap'a koyduğu engeller içme suyu sorunlarını artırdı. Türkiye-Irak su paylaşımı müzakereleri devam ediyor.
Baraj ve HES projeleri bölgeye enerji sağlarken ekosistemi koruma çalışmaları hız kazandı. Turizm yatırımları vadinin ziyaretçi sayısını artırıyor.
İklim değişikliği debiyi etkilese de koruma projeleri sürdürülebilirlik sağlıyor. Zap Suyu, Doğu Anadolu kalkınmasının kilit unsuru.