Sabiha Gökçen Kimdir?
Sabiha Gökçen, 1913’te Bursa’da doğmuş, Türkiye’nin ilk kadın pilotlarından ve dünyanın ilk kadın savaş pilotu olarak kabul edilen öncü bir havacıdır.[3][1] Mustafa Kemal Atatürk’ün manevi kızı olan Gökçen, hem askeri hem sivil havacılık alanında elde ettiği başarılarla Cumhuriyet döneminin modernleşme ve kadınların kamusal alana katılım sürecinin sembol isimlerinden biri haline gelmiştir.[3][4]
1925’te Atatürk tarafından evlat edinilen Gökçen’e, 1934’te Soyadı Kanunu sonrasında "Gökçen" soyadı verilmiş, bu soyad onun gökyüzüyle kuracağı güçlü bağı simgeleyen bir anlam taşımıştır.[4][2] 1936’da Eskişehir Askeri Hava Okulu’na katılarak av ve bombardıman uçaklarıyla görev yapmış, böylece dünya havacılık tarihinde bir ilki gerçekleştirerek kadın savaş pilotu unvanını kazanmıştır.[1][3]
Havacılık Kariyeri ve Uluslararası Ödüller
Sabiha Gökçen, kariyeri boyunca 22 farklı hafif bombardıman ve akrobasi uçağı kullanarak binlerce saat uçuş gerçekleştirmiş, hem Türkiye içinde hem de uluslararası platformlarda çok sayıda görevde yer almıştır.[1][3] 1938’de Balkan devletlerinin davetiyle gerçekleştirdiği Balkan turu, onun yalnızca askeri bir figür değil, aynı zamanda genç Cumhuriyet’in modern yüzünü temsil eden bir kültürel elçi olduğunu da göstermiştir.[4][1]
Aktif uçuş yıllarının ardından Gökçen, Türk Hava Kurumu’nun Türkkuşu Uçuş Okulu’na başöğretmen olarak atanmış ve 1955’e kadar yeni nesil pilotların yetiştirilmesinde öncü rol oynamıştır.[3][4] 1996’da ABD’de düzenlenen Kartallar Toplantısı’nda "Dünya tarihine adını yazdıran 20 havacıdan biri" seçilerek bu unvana layık görülen ilk ve tek kadın havacı olmuş, böylece adı uluslararası havacılık tarihine kalıcı biçimde kazınmıştır.[4][5]
Sabiha Gökçen Havalimanı ve Günümüzdeki Etkisi
İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı, adını taşıdığı Sabiha Gökçen’in mirasını günümüze taşıyan en görünür sembollerden biridir.[5] İstanbul’un Anadolu yakasında konumlanan havalimanı, iç ve dış hat uçuşlarıyla Türkiye’nin en yoğun yolcu trafiğine sahip ikinci havalimanı olarak hizmet vermekte ve özellikle düşük maliyetli havayollarının yanı sıra bölgesel aktarma uçuşları için önemli bir merkez rolü üstlenmektedir.[5]
Havalimanının büyüyen yolcu kapasitesi, modern terminali ve genişleyen uçuş ağı, Türkiye’nin sivil havacılıkta küresel ölçekte artan iddiasını yansıtırken, Gökçen’in askeri havacılıktaki öncülüğünü sivil ve ekonomik bir başarı hikâyesine dönüştürmektedir.[5] Bu sayede "Sabiha Gökçen" ismi, her gün yüz binlerce yolcunun seyahat deneyiminde, biletlerinde ve uçuş anonslarında yer alarak hem Türk havacılığının gelişimini hem de kadınların gökyüzündeki varlığının kalıcılığını simgelemektedir.
Kadınlar İçin İlham Kaynağı ve Rol Model
Sabiha Gökçen’in hayat hikâyesi, özellikle kadınların havacılık, mühendislik ve savunma sanayii gibi erkek egemen alanlara katılımında güçlü bir rol model işlevi görmektedir.[2][7] Onun cesareti, teknik yetkinliği ve uluslararası başarıları, Türkiye’de ve dünyada genç kadınların pilotaj, havacılık mühendisliği ve hava trafik kontrolü gibi alanlara yönelmesinde ilham kaynağı olarak anılmaktadır.[2]
Türk Hava Kurumu başta olmak üzere çeşitli kurumlar, Gökçen’in adını taşıyan etkinlikler, burslar ve eğitim programlarıyla kız öğrencilerin havacılık eğitimine erişimini desteklemekte, bu sayede onun mirası somut projeler aracılığıyla geleceğe taşınmaktadır.[4][7] Belgeseller, biyografik kitaplar ve dijital içerikler de Sabiha Gökçen’in hikâyesini yeni kuşaklarla buluşturarak, toplumsal cinsiyet eşitliği ve fırsat eşitliği tartışmalarında onu canlı bir referans noktası haline getirmektedir.[9]