3I/ATLAS Nedir ve Neden Önemli?

3I/ATLAS, 1 Temmuz 2025’te ATLAS gözlemevi tarafından keşfedilen ve Güneş Sistemi’ne dışarıdan gelen üçüncü yıldızlararası cisimdir. Güneş etrafında kapalı bir eliptik yörünge yerine hiperbolik bir yörüngede ilerlemesi, onun başka bir yıldız sisteminden kopup geldiğini gösterir.

TÜBİTAK Bilim Genç’in aktardığı güncel bilgilere göre 3I/ATLAS, Güneş’e en yakın geçişini 2025 sonbaharında tamamladı ve artık Güneş Sistemi’nin dış sınırlarına doğru ilerliyor. Bu süreç boyunca cisim; yer tabanlı teleskoplar, Hubble, James Webb ve Mars yörüngesindeki uzay görevleri tarafından ayrıntılı biçimde gözlemlendi.

Fiziksel Özellikler ve Güncel Gözlemler

3I/ATLAS’ın çekirdeğinin büyüklüğü tam olarak bilinmese de, Hubble ve diğer büyük teleskoplardan elde edilen veriler cismin birkaç kilometre çapında aktif bir kuyruklu yıldız çekirdeğine sahip olabileceğini gösteriyor. Çekirdek, buharlaşan buz ve tozdan oluşan bir koma ile çevrili durumda.

Kızılötesi gözlemler, 3I/ATLAS’ın komasında bol miktarda karbondioksit (CO₂) ve su buzu bulunduğunu ortaya koyuyor. TÜBİTAK Bilim Genç’te yer alan analizlerde, bu kimyasal bileşimin yıldızlararası ortamda oluşup uzun süre orada kaldığı düşünülen yaşlı bir kuyruklu yıldızla uyumlu olduğu belirtiliyor. Böylece araştırmacılar, Güneş Sistemi’ndeki kuyruklu yıldızlarla bu yıldızlararası ziyaretçiyi karşılaştırarak hangi ortamlarda hangi moleküllerin baskın olduğunu inceleyebiliyor.

Yörünge, Etkileri ve Gelecek Çalışmalar

3I/ATLAS, yüksek dışmerkezlikli hiperbolik yörüngesi nedeniyle Güneş Sistemi’ne yalnızca bir kez uğrayıp tekrar yıldızlararası boşluğa dönecek. Mevcut hesaplamalar, cismin Dünya’ya çarpma tehlikesi taşımadığını ve herhangi bir risk oluşturmadan güvenli bir mesafeden geçip gittiğini gösteriyor. Bu nedenle 3I/ATLAS, bir tehditten çok eşsiz bir bilimsel fırsat olarak görülüyor.

Amatör gözlemciler, cismin en parlak döneminde 20–30 cm çaplı teleskoplarla sabah saatlerinde gökyüzünde yakalayabildi; bugünlerde ise parlaklığı azaldığı için daha büyük teleskoplar gerekiyor. Buna karşın, çevrimiçi yörünge takip araçları ve güncel astronomi haberleri sayesinde 3I/ATLAS’ın geçiş süreci hem Türkiye’de hem de dünyada meraklılar tarafından adım adım takip ediliyor. Bilim insanları ise bu verileri kullanarak gelecekte keşfedilecek yeni yıldızlararası cisimlere hazırlanıyor.