Türkmenistan’a Genel Bakış
Türkmenistan, Orta Asya’da yer alan, büyük ölçüde çöl ikliminin hâkim olduğu ve zengin doğal gaz rezervleriyle bilinen bir ülkedir. Ülkenin Anayasası ve Birleşmiş Milletler kararlarıyla tanınan kalıcı tarafsızlık statüsü, dış politikasının temel dayanaklarından biridir.
Türkiye açısından Türkmenistan, hem enerji arz güvenliği hem de Türk dünyasıyla siyasi, ekonomik ve kültürel entegrasyon hedefleri bakımından stratejik bir ortak olarak öne çıkar. Son yıllarda artan üst düzey ziyaretler, imzalanan anlaşmalar ve ortak projeler bu stratejik boyutu somutlaştırmaktadır.
Enerji ve Altyapı Odaklı Yeni İş Birlikleri
Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Mart 2025 itibarıyla İran üzerinden swap yöntemiyle Türkmen gazının Türkiye’ye gelmeye başladığını ve bunun sınır komşusu olmayan bir ülkeden ilk kez boru hattı yoluyla doğal gaz tedariki anlamına geldiğini “tarihi bir adım” olarak nitelendirmektedir.[2] Bu gelişme, iki ülkenin enerji alanındaki ilişkilerini yeni bir seviyeye taşımıştır.
Bakanlık açıklamalarında, hem Türkmenistan karasında hem de Hazar Denizi’ndeki petrol ve doğal gaz sahalarının ortak geliştirilmesi yönünde güçlü bir irade olduğu vurgulanmaktadır.[2] Gelecekte Trans Hazar Doğal Gaz Boru Hattı ve Trans Hazar Elektrik Hattı gibi projelerle Türkmen enerji kaynaklarının Türkiye üzerinden Avrupa pazarlarına ulaştırılması hedeflenmekte, bu da Türkmenistan’ı bölgesel enerji denkleminde kilit bir oyuncu haline getirmektedir.[2]
Ticaret, Diplomasi ve Tarafsızlık Politikası
Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı’nın 2025 yılı üçüncü çeyrek raporuna göre, Türkiye ile Türkmenistan arasındaki dış ticaret hacmi yılın ilk sekiz ayında belirgin bir artış göstermiş, taraflar ticaret hacmini 2 milyar dolar seviyesine çıkarma hedefi belirlemiştir.[3] Bu hedef doğrultusunda enerjiye ek olarak tarım, gıda, tekstil ve sanayi gibi alanlarda da ortak projeler geliştirilmekte, karayolu ve demiryolu bağlantılarının modernizasyonu ile gümrük süreçlerinin dijitalleştirilmesi ticaretin önünü açmaktadır.[3]
Akademik çevrelerde düzenlenen panellerde, Türkmenistan’ın kalıcı tarafsızlık politikasının çatışmaları önleme, önleyici diplomasi geliştirme ve devletler arasında güven inşası için önemli bir araç olduğu vurgulanmaktadır.[7] Bu yaklaşım, Türkiye ile ilişkilerde askeri iş birliğinden ziyade enerji, ekonomi, kültür ve diplomasi odaklı bir çerçeve oluşmasını sağlamaktadır. Aşkabat’ta tarafsızlığın 30. yılı bağlamında düzenlenen etkinliklere Türkiye’nin üst düzey katılımı, iki ülkenin hem ikili düzeyde hem de Türk dünyası çerçevesinde siyasi diyaloğunu derinleştirmektedir.[1][5][8]