Rusya nedir ve neden önemli?
Rusya, Avrupa ile Asya arasında uzanan devasa coğrafyası, zengin enerji ve doğal kaynakları, nükleer silah kapasitesi ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi daimi üyeliğiyle küresel siyasetin en etkili aktörlerinden biridir. Türkiye için Rusya, Karadeniz havzası, Kafkasya ve Orta Doğu dengelerinde vazgeçilmez bir komşu ve pazarlık ortağı konumundadır.
Ukrayna savaşı, NATO ile yaşanan gerilimler ve Batı yaptırımları, Rusya’yı hem ekonomik hem diplomatik açıdan yeni ortaklara yöneltti. Bu süreçte Türkiye, Rusya için hem enerji ve ticaret koridoru hem de iletişim kanallarının tamamen kopmadığı az sayıdaki ülkeden biri haline geldi; bu durum Ankara’nın dış politikasını da daha hassas bir denge yönetimine zorlamaktadır.
Türkiye–Rusya ilişkilerinin güncel dinamikleri
Resmi açıklamalarda Moskova, Türkiye ile ilişkileri "dinamik ve olumlu şekilde gelişen" bir ortaklık olarak tanımlamakta; ekonomik projeler, enerji işbirliği ve siyasi diyalogun önümüzdeki yıllarda da süreceğini vurgulamaktadır.[3] Rus yetkililer, Türkiye’yi gıda güvenliği ve bölgesel dosyalarda "yapıcı ortak" olarak konumlandırarak, Batı’nın kısıtlayıcı yaklaşımından ayrıştırmaktadır.[3]
Buna karşın akademik analizler, 2000–2025 döneminde Türkiye–Rusya ilişkilerinin kırılgan bir güven zemini üzerinde yükseldiğini, iki ülkenin Batı’yı zaman zaman "ortak öteki" olarak tanımlamasına rağmen ilişkilerin tam anlamıyla stratejik ittifaka dönüşmediğini ortaya koymaktadır.[4] Enerji bağımlılığı, jeopolitik rekabet ve bölgesel krizler, bu ilişkiyi hem işbirliği hem de karşılıklı şüphe barındıran bir "zorunlu beraberlik" haline getirmektedir.[2][4]
Enerji, ticaret ve arabuluculukta Rusya’nın rolü
Türkiye ile Rusya arasındaki ticaret hacmi son yıllarda artmakta; doğalgaz, petrol, kömür, tahıl ve turizm gelirleri iki ülke ekonomilerini birbirine sıkı şekilde bağlamaktadır.[6][8] T.C. Dışişleri ve Ticaret Bakanlığı verileri, ilişkilerin tarihsel derinliğine ek olarak, enerji ve ulaştırma projeleri üzerinden yeni bağımlılık alanlarının oluştuğunu göstermektedir.[7][8]
Akkuyu Nükleer Güç Santrali gibi projeler, Rusya’nın Türkiye enerji altyapısındaki etkisini artırırken, Ankara aynı anda farklı ülkelerle nükleer ve enerji işbirliği arayışına girerek bu bağımlılığı dengelemeye çalışmaktadır.[2][6] Diplomatik düzlemde ise Türkiye, Rusya ile Ukrayna arasında arabuluculuk girişimleri ve esir takası gibi konularda oynadığı rolle öne çıkmakta; bu rol hem Moskova hem Batı ile ilişkilerinde Ankara’ya ek bir manevra alanı sunmaktadır.[5]